Streszczenie
W trakcie prac archeologicznych przeprowadzonych w związku z rewitalizacją placu Stary Rynek w Słupsku odkryto m.in. zabytki metalowe o walorach wystawienniczych. Do kategorii wyposażenia osobistego zaliczono zbiór pięciu kluczyków do zegarków kieszonkowych. Jako powód ich omówienia można wskazać słabe rozpoznanie tego typu artefaktów potwierdzone nielicznymi, błędnymi wzmiankami w literaturze archeologicznej. W tej sytuacji pomocny w opracowaniu pozyskanego materiału był rozdział pracy historyka kultury materialnej profesora Krzysztofa Macieja Kowalskiego pt.: „Kluczyki do zegarków kieszonkowych jako miniaturowe dzieła sztuki” oraz cyfrowa wersja katalogu zabytków archeologicznych pt.: „Amsterdam STUFF”(2018) autorstwa Jerzego Gawrońskiego i Petera Kranendonka.
Wstęp do analizy zespołu to krótko nakreślona historia zegarków kieszonkowych, artefaktów łączących aspekt utylitarny z estetycznym, świadczących o prestiżu właściciela. Podobne funkcje można przypisać kluczykom. Ich przegląd ukazuje czytelne, nawet w małym zbiorze, zmiany stylistyczne przedmiotów, prowadzące do uproszczenia formy ich uchwytów.
Na podstawie analogii oraz kontekstu pozyskania trzy ze słupskich zabytków (ryc. 6:1, 2, 4) wydatowano ramowo na okres XVIII-XIX wieku. Chronologię jednego (ryc. 6:3) ograniczono do lat 1775-1850, a kluczyk niezdobiony (ryc. 6:5) uznano za egzemplarz XIX-wieczny. Jednocześnie stwierdzono trudności w ustaleniu proweniencji obiektów.
Należy zaznaczyć, że kluczyki do zegarków to przedmioty niepozorne, zgubione lub uszkodzone i porzucone przez właścicieli, ale też materialny przejaw istotnych zmian społecznych i mentalnych do jakich doprowadziło upowszechnienie się wynalazku zegara mechanicznego.
Publikacja do nabycia: https://sklep.archeologia.pl/produkt/pomorania-antiqua-xxx/